Перайсці да зместу

Харальд I Сінязубы

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Харальд I Сінязубы
дацк.: Harald Blåtand
манарх Даніі
962 — 985
Папярэднік Горм Стары
Пераемнік Токе Гормсан[d]

Нараджэнне 911[1]
Смерць 1 лістапада 985[2]
Месца пахавання
Род Кнютлінгі
Бацька Горм Стары
Маці Ціра[d]
Жонка Гунхільда[d][3], Това Абадрыцкая[d][4] і Гірыд Шведская[d]
Дзеці Свен I Вілабароды[5], Ціра Дацкая[d], Хокан Харальдсан[d][6] і Гунхільда[d][6]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Харальд I Сінязубы Гормсан (дацк.: Harald Blåtand, нарв.: Harald Blåtann; 930-я1 лістапада 986?) — кароль Даніі і Нарвегіі. Паводле распаўсюджанай версіі атрымаў мянушку з-за цёмнага колеру зубоў; слова blå у той час азначала значна цямнейшы колер, чым сіні. Атрымаў трон у спадчыну ад свайго бацькі Горма Старога, у гонар якога ўсталяваў адзін з рунных камянёў у Елінгу (Малы, або камень Горма). Святы Каталіцкай царквы[7].

Унутраная і знешняя палітыка

[правіць | правіць зыходнік]
Данія (чырвоны) і яе суседзі пры Харальдзе I Сінязубым

Пры Харальдзе I у 965 годзе Данія афіцыйна прыняла хрысціянства. Гэта рашэнне, галоўным чынам, было прадыктавана палітычнымі выгодамі такога кроку — паляпшэннем адносін з суседняй Свяшчэннай Рымскай імперыяй і асвечаным хрысціянскім светам у цэлым.

У 976 годзе аб’яднаныя сілы датчан і верных ярлу Хокану II Магутнаму нарвежцаў перамаглі караля Нарвегіі Харальда II Шэрую Шкуру. Пасля гэтага ярл стаў фактычна каралём Нарвегіі, хоць спачатку ён усё ж прызнаваў вярхоўную ўладу караля Даніі, але калі ў 986 годзе Харальд паспрабаваў прымусіць Хокана прыняць хрысціянства, і той цалкам разарваў адносіны з ім. У гэтым жа годзе датчане распачалі ўварванне ў Нарвегію, якое скончылася няўдачай.

Надпіс на камені з Елінга

[правіць | правіць зыходнік]
Вялікі рунны камень у Елінгу, або камень Харальда.

Надпіс на рунным камені з Елінгу сцвярджае, што Харальд «скарыў усю Данію». Сэнс гэтых слоў дагэтуль не зусім зразумелы. Высоўвалася некалькі версій:

  • Харальд першапачаткова валодаў толькі часткай Ютландыі і заваяваў суседнія тэрыторыі,
  • Харальд перамог усіх супернікаў, якія аспрэчвалі яго права на карону,
  • Магчыма пад гэтым мелася на ўвазе тое, што Харальд у 983 годзе ў саюзе з абадрытамі выцесніў немцаў з паўднёвых тэрыторый Даніі.

Мяркуецца, што менавіта падчас вайны з немцамі Харальдам былі пабудаваны пяць (яшчэ адзін меркавана ў той жа самы час) кругавых замкаў на тэрыторыі Даніі і Сконэ.

Паводле раннесярэднявечнай крыніцы (Адам Брэменскі, або Саксон Граматык), Харальд быў забіты падчас вайны са сваім сынам Свенам. Прычынай рознагалосся называюцца прыхільнасць Харальда да царквы, спробы ўмацаваць дзяржаву і пашырыць яго паўнамоцтвы, у той час як Свен быў язычнікам і аддаваў перавагу традыцыйным набегам. Аднак аб’ектыўнасць крыніцы падвяргаецца сумневу. Паводле адной з версій, Харальд Сінязубы памёр у Ёмсбаргу.[8]

Быў жанаты тройчы

  1. Гунхільда
  2. Това, дачка Мсцівоя Абадрыцкага
  3. Гірыд, дачка Олафа II Б’ёрнсана кіраўніка Швецыі

Ад гэтых шлюбаў нарадзіліся:

У канцы XX — пачатку XXI стагоддзя была створана бесправодная тэхналогія для аб’яднання розных электронных прылад. Яна была названа Bluetooth. Гэта звязана з дзейнасцю караля Харальда, які аб’яднаў народы на тэрыторыі сучасных Даніі і Сконэ, дзе і была распрацавана гэта тэхналогія. Цікава, што першапачаткова слова Bluetooth было проста кодам праекта.

Зноскі

  1. Harold Bluetooth // Catholic Encyclopedia — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. http://www.newadvent.org/cathen/07141b.htm
  3. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/S%C3%B8nder_Vissing_Runestone
  5. Kindred Britain
  6. а б Lundy D. R. The Peerage
  7. Harald_Blaatand
  8. T. D. Kendrick, A History of the Vikings, Courier Dover Publications, 2004, p.182, ISBN 0-48-643396-X